Hinder en gezondheidseffecten van houtkachels

Houtkachels en open haarden zijn een belangrijke bron van luchtverontreiniging en hinder. Bij een slechte verbranding komen veel fijnstof en andere schadelijke stoffen vrij. In de omgeving kan houtrook leiden tot gezondheidsklachten en geurhinder. Er zijn regels, voorlichtingsmateriaal en hulpmiddelen, waarmee de overlast van houtstook beperkt kan worden.

Inhoud

Houtkachels bij bedrijven

Voor houtkachels bij bedrijven geldt het Activiteitenbesluit. Bestaande houtkachels (bij inrichtingen) moeten voldoen aan de eisen uit paragraaf 3.2.1 van het Activiteitenbesluit. Voor houtkachels (dus geen houtgestookte ketelinstallaties) zijn geen emissie-eisen opgelegd. Het bevoegd gezag kan zo nodig emissie-eisen als maatwerk bij het besluit opleggen voor houtkachels. Datzelfde geldt voor geurvoorschriften.

Houtkachels bij particulieren: eisen aan nieuwe kachels

Voor nieuwe particuliere kachels geldt in Europa sinds 2022 een productbeleid (Eco-design verordening, bijlage II). Dat wil zeggen dat alleen toestellen op de markt komen die aan typekeureisen voldoen. Als een toestel aan de typekeureisen voldoet, mag de fabrikant een CE-markering aanbrengen. De typekeureisen hebben betrekking op het rendement, de veiligheidsaspecten en de uitstoot (emissies).

Voorkomen van overlast en gezondheidseffecten

Van alle binnenlandse bronnen van luchtverontreiniging zorgt particuliere houtstook naar schatting voor ongeveer 14% van de gezondheidsschade. Dit blijkt uit de eerste voortgangsmeting van het Schone Lucht Akkoord.

In het stookseizoen leidt het gebruik van houtkachels regelmatig tot geur- en gezondheidsklachten bij mensen in de omgeving. De manier van stoken speelt daarbij vaak een belangrijke rol.

Wat kunnen overheden en particulieren doen om de overlast te beperken? Het Bouwbesluit (kachels), de Wet milieubeheer (verbranden afvalstoffen) en de APV (open vuren, zoals vuurkorven), vormen een kapstok om ernstige overlast aan te pakken. Meer informatie daarover staat in de Routewijzer houtstook en overlast (2022).

Vanaf 2023 kunnen gemeenten de instrumenten van de Omgevingswet gebruiken om houtstookoverlast te beperken.

Meer informatie

Jurisprudentie

Enkele uitspraken van de Raad van State

Uitspraak Gerechtshof 's-Hertogenbosch (burgerlijk recht)

Uitspraken van rechtbanken

  • UTR 22/194, 22 maart 2023 (Amersfoort, voldoende onderzoek)
  • ROT 20/878, 29 september 2021 (Ouddorp, voldoende onderzoek)
  • SHE 18/596, 12 juli 2019 (Helmond, rechtbank gaat uitgebreid in op de beoordeling van rookoverlast, en noemt ook eerdere jurisprudentie)
  • HAA 17/3849, 13 juli 2018 (Drechterland, nader onderzoek gemeente nodig)

Voorlichtingsmaterialen beschikbaar

'Je ziet het niet, maar het is er wel'. Deze voorlichtingscampagne voor gemeenten richt zich op eigenaren van een open haard of kachel. Doel: stokers houden rekening met de gezondheidsimpact van houtrook voor zichzelf en hun omgeving. Gemeenten kunnen de diverse voorlichtingsmaterialen gebruiken voor bijvoorbeeld hun website, persberichten, social media, advertenties in huis-aan-huisbladen of andere media.

Routewijzer houtstook en overlast

De  Routewijzer houtstook en overlast (2022) biedt gemeenten handvatten om de uitstoot of overlast van houtstook door particulieren aan te pakken.