Verbetering afvalscheiding in de hoogbouw: ja, mits

Dit artikel draait om gfe: groente-, fruit- en etensresten. In afvalland ook bekend als "natte fractie". We produceren met zijn allen 80 à 90 kilo gfe per persoon per jaar. Daarvan belandt zo'n 70 kilo bij het restafval. 'Gfe bij het restafval doen is zonde.' Dat zegt Addie Weenk, senior adviseur Afval en Circulair bij Rijkswaterstaat en een van de projectbegeleiders. 'Ten eerste gooi je dan een grondstof weg. Want van gfe kun je prima compost en groengas maken, of er zuren en eiwitten uit terugwinnen. Ten tweede zorgt gfe ervoor dat het restafval minder goed na te scheiden is.'

Een belangrijk onderdeel van het eindrapport is de menukaart, gemaakt om de opgedane kennis praktisch toegankelijk te maken. Weenk vertelt over de 10 interventies die op de menukaart staan.

'Opslag binnenshuis faciliteren doen gemeenten nog weinig, terwijl het een effectieve maatregel is. In hoogbouwwoningen moet je met gfe aan de sjouw. Dat is nog best een uitdaging.

Dankzij het onderzoek weten we nu welke afvalbakjes en composteerbare plastic of papieren zakjes prettig werken voor bewoners. HVC, een gemeentelijk samenwerkingsverband, heeft een webshop met producten. Daarnaast is het belangrijk de gfe-containers zo dicht mogelijk bij de in-/uitgang van hoogbouw aan te leggen.'

'Persoonlijke doelen stellen en activatie had in dit onderzoek weinig effect. Bewoners kregen een kaartje met een doel, dat ze zichtbaar in de keuken moesten ophangen om zich ernaar te gedragen. Het is moeilijk daar grip op te krijgen.'

'Attitudebeïnvloeding draait om informeren over het nut. En vooroordelen wegnemen. Zoals het denkbeeld dat de gemeente al het gescheiden afval toch weer bij elkaar gooit. Of dat botjes en graatjes niet bij het gfe mogen. We hebben bewoners uitgenodigd voor een excursie naar een afvalverwerker. En compost en zeepjes uitgedeeld die gemaakt zijn van gfe. Dit draagt bij aan de gedachte dat er goede dingen gebeuren met het gfe.'

'Mensen willen graag bij een groep of meerderheid horen. Een van de socialenorminterventies was een bord met de tekst "De meeste mensen in dit complex scheiden hun afval". In dit onderzoek zagen we vanwege een mislukte uitvoering geen effect. Maar normaliter is het een sterk soort interventie.'

'Social modeling draait om de voorbeeldfunctie van peers: mensen in de buurt die bekendheid genieten en/of op jou lijken. Zij laten zien wat de bedoeling is en dat ze er blij van worden. Dit werkt behoorlijk krachtig. Communicatiemensen in Schiedam hebben in er hun proef een aansprekende strip over gemaakt.'

'Groepsdoelen stellen met feedback is een interventie waar we veel energie aan hebben besteed. Zo hebben we brieven gestuurd met de groepsprestatie, een doel en een aanmoediging. Het blijkt te werken. Naar aanleiding hiervan daag ik alle gemeenten van Nederland uit: wéég wat je ophaalt. Meten is weten, het geeft je de kans aansprekende feedback te geven en motiverende groepsdoelen te stellen. En die te halen!'

'Een cadeau vooraf geven roept wederkerigheid op, de neiging iets terug te willen doen. Supermarktmanagers en autoverkopers weten dit heel goed: ze bieden gratis koffie aan, in de wetenschap dat je dan gemakkelijker met een tas boodschappen of een nieuwe auto naar buiten gaat. Het is wel een riskante strategie, want het werkt slechts kort.'

'Weerstand erkennen en verminderen had in dit onderzoek geen aantoonbaar effect, maar kan waarschijnlijk effectief zijn bij een groep die nog helemaal niet aan afvalscheiding doet. Analyse is van groot belang. Als je bijvoorbeeld weet dat er achterdocht leeft tegen de gemeente, kun je daar wat aan doen.'