Energiebalansen

Energiebalans

De energiebalans is een overzicht (inclusief de grootte) van alle energiestromen die het bedrijf in- en uitgaan. Het geeft per combinatie van de energiedrager en energiefunctie inzicht in het energieverbruik van de achterliggende installaties, technieken en technologieën. Dit gebeurt aan de hand van de eerder verkregen verbruiksgegevens van de apparatuur, bedrijfsuren, temperatuurmetingen en energienota’s (metingen zijn ook mogelijk maar niet per se nodig).

Functies

Functies voor elektriciteit zijn bijvoorbeeld:

• Koelinstallaties
• Verwarming door (warmte)pompen
• Productie-apparatuur (die zijn uitgesplitst als ze meer dan 10% van het energieverbruik zijn)

Functies voor gas en/of brandstof zijn bijvoorbeeld:

• Energieverbruik
• Warm tapwater
• Productie
  • verwarming van proceswater
  • voedselbereiding

Het totaalverbruik van energie (per functie en energiedrager) komt overeen met de som van alle afzonderlijke verbruikers. Deze controle is uiteraard alleen mogelijk als er tussenmeters aanwezig zijn.

Het is van belang dat het rapport verder uitgewerkt wordt als meer dan 10% van de totale energienota niet te herleiden is. Dat wil zeggen dat het energieverbruik niet aan een bepaalde functie is toe te schrijven. Een verdere analyse is ook wenselijk als één van de functies meer dan 25% van het totale energieverbruik inneemt zonder dat hiervoor een verklaring is te geven. Het is namelijk waarschijnlijk dat juist bij deze functie grote winst is te behalen.

Omzettingsrendementen

Als het van toepassing is, geeft het rapport ook de omzettingsrendementen van de ene naar de andere energiedrager weer. Dit is alleen mogelijk als er meters zijn. Het maakt inzichtelijk hoeveel energie van de oorspronkelijke energiedrager functioneel wordt verbruikt.

De stoomketel zet bijvoorbeeld 94% van de oorspronkelijke aardgasstroom om in stoom, in het schema geeft dan 6% warmteverlies weer. Rendementsmetingen aan stookinstallaties vinden bij voorkeur plaats in het stookseizoen.

De energiebalans in een tabel

De energiebalans als tabel geeft de energiedragers in rijen en de functies in kolommen weer. Uit de tabel is eenvoudig af te leiden welke combinatie van energiedragers en energiefuncties het grootste deel van het energieverbruik voor hun rekening nemen. De gegeven getallen zijn absoluut (in m³, kWh, GJ, etc.). Relatieve getallen (in %) zijn optioneel. Hierbij is duidelijk welke cijfers gemeten en welke geschat zijn. Een weergave in een taartdiagram is ook mogelijk.
Belangrijke onderdelen van dit schema zijn:

• Inkoop van energie.
• Eventueel eigen opwekking van energie.
• Verdeling van het energieverbruik naar energiedragers (elektriciteit, aardgas, drinkwater/proceswater, biomassa, etc. in absoluut verbruik (kWh, m³, GJ etc.)).
• Verdeling van het energieverbruik naar functies: productieprocessen, utiliteiten in absoluut verbruik (kWh, m³ en GJ): maak hierbij onderscheid tussen bijvoorbeeld perslucht, stoom, verlichting, ventilatie restwarmte.

Energiebalans in een visuele weergave

De visuele weergave van de energiebalans is een overzicht van alle energiestromen die het bedrijf in- en uitgaan. Dit is de energiebalans in matrixvorm. De energiestromen zijn verdeeld naar functie en naar alle omzettingen in andere energiedragers binnen het bedrijf (als het van toepassing is). Ook eventuele verliezen zijn zichtbaar (inclusief restwarmte en verlies van warmte door lozing van afvalwater en rookgassen).

Het schema begint links met de ingaande energiestromen (inkoop, eigen opwekking, verdeling over energiefuncties en doorlevering). Rechts staan alle uitgaande energiestromen verdeeld in (andere) energiedragers. Als het bedrijf energie opwekt is dat inzichtelijk in het schema (dit kan duurzame energie zijn of opwekking met een warmtekrachtkoppeling). Ook is inzichtelijk wat de doorlevering aan derden is en wat het warmteverlies door lozing van afvalwater en rookgassen is.

Voor een uitleg over de energiematrix kunt u hoofdstuk 4 van de RVO-publicatie Format energie- efficiëntieplan MJA3 raadplegen.