Wat gebeurt er als er in een aanvraag, handhavingsverzoek of mededeling van het bevoegd gezag wordt gesteld dat voor een activiteit een omgevingsvergunning nodig is, terwijl dit niet zo is?

Vraag

Wat gebeurt er als er in een aanvraag, handhavingsverzoek of mededeling van het bevoegd gezag wordt gesteld dat voor een activiteit een omgevingsvergunning nodig is, terwijl dit niet zo is? En wat als een derde het er niet mee eens is als het bevoegd gezag stelt dat een bepaalde activiteit vergunningvrij is? Is hier sprake van een besluit waartegen bezwaar en beroep open staat?

Antwoord

Dat hangt af van de situatie waarin zich dit voordoet. Een voorbeeld is de situatie waarin iemand een aanvraag indient voor het bouwen van een bouwwerk, dat vergunningsvrij is op grond van het Bor. Of een aanvraag voor een Wm-inrichting, die in zijn geheel onder het Activiteitenbesluit valt (type A- en B-inrichtingen). Of een aanvraag voor het kappen van een boom, waarvoor in de betreffende APV geen vergunningplicht geldt.

Verschillende situaties zijn te onderscheiden:

  1. er is een aanvraag gedaan voor een activiteit waarvoor geen omgevingsvergunning nodig is;
  2. er ligt een verzoek om handhaving wegens het uitvoeren van de activiteit zonder geldige omgevingsvergunning;
  3. er ligt geen aanvraag of handhavingsverzoek; het is een enkele mededeling van het bevoegd gezag dat een bepaalde activiteit wel of niet vergunningplichtig is.

Afhankelijk van de situatie is er wel of (juist geen) sprake van een voor bezwaar en beroep vatbaar besluit.

1. Aanvraag

Is er een aanvraag gedaan voor een niet-vergunningplichtige activiteit, dan moet het bevoegd gezag de aanvraag buiten behandeling laten. Hier staat bezwaar en beroep tegen open.

2. Verzoek om handhaving

Een belanghebbende kan een verzoek doen om handhaving wegens het ontbreken van de benodigde omgevingsvergunning. Het bevoegd gezag moet bij het nemen van een besluit hierop de vraag naar de vergunningplicht als een voorvraag beoordelen.

Geldt er geen vergunningplicht, dan zal het bevoegd gezag het handhavingsverzoek moeten afwijzen. Tegen dit besluit staat bezwaar en beroep open.

3. Enkele mededeling

De enkele mededeling van het bevoegd gezag dat de activiteit vergunningsvrij is, is geen besluit. In Wabo-verband zijn alleen besluiten vatbaar voor bezwaar of beroep, dus men zal een aanvraag tot vergunningverlening of een verzoek tot handhaving moeten indienen om bezwaar of beroep in te kunnen stellen.

In de jurisprudentie op dit gebied is echter één uitzondering op dit systeem ontwikkeld: als het doen van een aanvraag of een handhavingsverzoek onevenredig bezwarend is vanwege het intreden van onomkeerbare gevolgen of anderszins, dan kan direct tegen de enkele mededeling van het bevoegd gezag bezwaar en beroep worden ingesteld. Zie bijvoorbeeld de hieronder weergegeven uitspraak.

Ook de enkele mededeling van het bevoegd gezag dat een activiteit vergunningplichtig is, is geen besluit. Wanneer degene die een bepaald project wil uitvoeren het hier niet mee eens is, heeft hij de keuze tussen (zijns inziens ten onrechte) een vergunning aan te vragen of het project te starten zonder vergunning en dan bezwaar te maken en in beroep te gaan tegen een eventuele daarop volgende handhavingsactie.

Jurisprudentie

Er is nog geen Wabo-jurisprudentie over dit onderwerp. Wel is er een Woningwet-uitspraak, die onder de Wabo naar verwachting haar gelding behoudt. De toelichting bij het Besluit omgevingsrecht, die op pagina 129 op dit onderwerp nader ingaat, noemt deze ook.

Het gaat om uitspraak nr. 200307139/1, ABRvS 18 augustus 2004. De situatie was dat de gemeente had aangegeven dat bepaalde bovenleidingportalen en bovenleidingen bouwvergunningvrij waren. Appellanten hadden onder andere beroep ingesteld tegen deze mededeling.

Aangezien de gemeente alleen een standpunt had gegeven, en er geen aanvraag of verzoek om handhaving aan ten grondslag lag, was er geen sprake van een (voor bezwaar of beroep vatbaar) besluit. De uitzondering dat het doen van een aanvraag of het verzoeken om handhaving onevenredig bezwarend zou zijn, was hier niet van toepassing. De Afdeling verklaarde zich daarom onbevoegd om kennis te nemen van het beroep over het bouwvergunningvrij zijn.

Inrichtingen in de zin van de Wet milieubeheer

Bij Wm-inrichtingen kan sprake zijn van een inrichting die geheel onder het Activiteitenbesluit valt. Wordt voor zo'n inrichting een aanvraag ingediend, dan kan het bevoegd gezag de aanvraag buiten behandeling laten - een voor bezwaar en beroep vatbaar besluit.

Een praktischer oplossing, waarvoor bij type B-inrichtingen vaak wordt gekozen, is om de aanvraag te beschouwen als een melding. De melding Activiteitenbesluit is namelijk vormvrij. Wanneer de aanvrager in zo'n geval zijn aanvraag intrekt, hoeft hier het bevoegd gezag hier geen besluit meer op te nemen.

Ontbreken er gegevens die voor de melding essentiëel zijn, dan kan het bevoegd gezag deze (dwingend) opvragen: zie hiervoor de vraag en antwoord: Kan ik handhaven op het niet indienen van een melding of het indienen van een onvolledige melding.

Het (niet) accepteren van een melding is niet vatbaar voor bezwaar of beroep, zodat dit dan niet meer aan de orde is.

Wie het niet eens is met het bevoegd gezag dat een melding heeft geaccepteerd en meent dat een inrichting vergunningplichtig is, kan een verzoek tot handhaving indienen wegens het in werking hebben van een vergunningplichtige inrichting zonder vergunning. Tegen het afwijzen van dat verzoek staat dan vervolgens bezwaar en beroep open. Zie voor meer informatie de FAQ Is beroep mogelijk tegen acceptatie van een melding?.