Voorzorg in de belangenafweging
Bij onzekere risico’s kan het bevoegd gezag kan voorzorg toepassen:
- bij ruimtelijke besluiten
- bij milieubesluiten, maar dan alleen als er geen wettelijk toetsingskader is.
Voorzorgsmaatregelen moeten goed onderbouwd worden.
Voorzorgsmaatregelen zullen in de belangenafweging de meeste kans van slagen hebben als ze voldoen aan deze vier eisen:
- Zorg voor een voldoende onderbouwing met wetenschappelijke gegevens over de risico’s. Denk aan de Onderzoeken veehouderij en gezondheid omwonenden (vertaald naar de lokale situatie), adviezen van de Gezondheidsraad, een milieueffectrapport, een GGD-advies. Het Kennisplatform Veehouderij en humane gezondheid ontsluit actuele informatie en verwijzingen. Het is aannemelijk dat hoe zekerder de risico’s zijn en hoe ernstiger de gevolgen, hoe adequater de onderbouwing voor maatregelen is met het oog op die risico’s. Let daarbij ook op onomkeerbaarheid hiervan, mochten deze risico’s intreden.
- De maatregelen moeten proportioneel zijn met het oog op de aard en ernst van de risico’s die kunnen intreden.
- De maatregelen moeten passen binnen de discretionaire bevoegdheid van het bevoegd gezag.
- De maatregelen moeten bij voorkeur zijn gebaseerd op voorzorgbeleid in een ruimtelijk plan of milieuplan. De beslissingen moeten dan daarop teruggevoerd kunnen worden (denk aan voorzienbaarheid, rechtszekerheid, bestendige gedragslijn van voorzorg).
Aanleiding voorzorgsmaatregelen?
In 2018 publiceerde de Gezondheidsraad zijn vervolgadvies over gezondheidsrisico’s rond veehouderijen. Dit advies bevat een actualisatie van de wetenschappelijke kennis over gezondheidsrisico’s rondom veehouderijen voor omwonenden. Dit advies is mogelijk bruikbaar bij de vraag of voorzorg aanleiding kan geven om maatregelen voor te schrijven. Uiteraard zijn latere onderzoeksresultaten ook relevant bij de afweging of voorzorgsmaatregelen wenselijk zijn.
Het verdiepingsonderdeel Gezondheidseffecten bij omwonenden van veehouderijen bevat een overzichtstabel met de belangrijkste gevonden verbanden tussen veehouderijen en de gezondheid van omwonenden. Daarin staat ook informatie over de zekerheid van het verband. Deze formuleringen uit het Onderzoek veehouderij en gezondheid omwonenden (VGO) geven een beeld hoe de onderzoekers de gevonden verbanden duiden.
Bovengenoemd Gezondheidsraadadvies uit 2018 beschouwt het VGO-onderzoek verder in de context van alle andere wetenschappelijke kennis over luchtverontreiniging en gezondheidsrisico’s rond veehouderijen.