Afvoeren afvalwater buitengebied

Door het toepassen van alternatieve systemen, zoals installaties voor de individuele behandeling van afvalwater ('overheids-IBA's'), voor het afvoeren van afvalwater in het buitengebied is het mogelijk om in grotere delen van het buitengebied, namelijk ook daar waar aanleg van een openbaar riool niet doelmatig is, van overheidswege in verwijdering van afvalwater te voorzien.

De gemeentelijke rioleringszorgplicht en het bijbehorende financieringsinstrument zien niet alleen meer op de toepassing van rioleringsstelsels, maar bieden ook ruimte voor toepassing van andere systemen (zoals IBA's).

Zorgplicht inzameling stedelijk afvalwater

Gemeenten hebben op grond van artikel 10.33 van de Wet milieubeheer een zorgplicht voor de inzameling en transport van stedelijk afvalwater. Onder stedelijk afvalwater wordt verstaan huishoudelijk afvalwater of een mengsel daarvan met bedrijfsafvalwater, afvloeiend hemelwater, grondwater of ander afvalwater.

De gemeente heeft een zorgplicht voor de inzameling door middel van een openbaar vuilwaterriool en het transport naar een zuiveringstechnisch werk van stedelijk afvalwater. De gemeente kan in plaats van aanleg en beheer van een openbaar vuilwaterriool ook gebruik maken van afzonderlijke systemen of andere passende systemen (zoals IBA's), indien daarmee eenzelfde graad van milieubescherming wordt bereikt. Dat eenzelfde graad van milieubescherming wordt bereikt, moet blijken uit het gemeentelijk rioleringsplan (GRP). Indien de inzameling en transport van afvalwater in delen van het buitengebied niet doelmatig is, kan de gemeente van de provincie een ontheffing krijgen van de zorgplicht (10.33 lid 3 Wm). Er zijn verschillende mogelijkheden voor de aanpak van het afvalwater in het buitengebied. De keuze uit deze mogelijkheden ligt primair bij de gemeente.

Wel ontheffing, IBA in eigen beheer

De gemeente kan er dus voor kiezen om dat deel van het buitengebied waar aanleg van een openbaar vuilwaterriool doelmatig is, te rioleren en voor het overige deel van het buitengebied ontheffing te vragen van de provincie. De doelmatigheidsafweging ligt daarbij primair bij de gemeente, die immers de aanvraag om de ontheffing doet. De provincie toetst bij het verlenen van de ontheffing de door de gemeente gemaakte afweging. In het belang van de bescherming van het milieu kan de provincie ontheffing verlenen. In de delen van het buitengebied waarvoor ontheffing wordt verleend, moeten burgers en bedrijven zelf zorgen voor zuivering van huishoudelijk afvalwater. Zij moeten daarbij voldoen aan de relevante regelgeving met betrekking tot lozingen (art. 11 Besluit lozing afvalwater huishoudens (Blah) en de hierbij horende Regeling lozing afvalwater huishoudens). De ontheffing kan, indien ontwikkelingen in het gebied waarvoor de ontheffing is verleend daartoe aanleiding geven, worden ingetrokken (art. 10.33 lid 4 Wm).

Geen ontheffing, IBA in gemeentelijk beheer

De gemeente kan er echter ook voor kiezen om voor die gebieden waar aanleg van een openbaar vuilwaterriool niet doelmatig is, in plaats van het aanvragen van ontheffing van de zorgplicht ex artikel 10.33 Wm, voor plaatsing en beheer van IBA's te zorgen. Het beheer van IBA's zal moeten plaatsvinden door de gemeente, de waterbeheerder of door een derde in opdracht van de gemeente (in de wettekst: rechtspersoon die door een gemeente of waterschap met het beheer is belast).

De voorwaarden voor deze IBA's, of andere zuiveringsvoorzieningen, worden met het Besluit lozen buiten inrichtingen (artikel 3.16 Blbi) gerelateerd aan artikel 10.33, tweede lid, Wm. Dit houdt onder meer in dat in het GRP de zorgplicht voor de inzameling en het transport van stedelijk afvalwater geconcretiseerd dient te zijn. Zo moet in het GRP vermeld zijn welke IBA's (systemen) eenzelfde graad van bescherming van het milieu bereiken als het vuilwaterriool. Afhankelijk van wat is opgenomen in het GRP en in het Besluit lozen buiten inrichtingen kunnen deze verplichtingen worden overgenomen in de opdracht die wordt gegeven aan de rechtspersoon. De zelfde graad van bescherming van het milieu ziet in dit geval op het ontvangende watersysteem, niet op de individuele lozing.

Rioolheffing

De rioolheffing is sinds 2008 verbreed. Artikel 228a van de Gemeentewet biedt de gemeente de mogelijkheid om de lozer financieel hetzelfde te behandelen als degene die wordt aangesloten op de riolering. Om de kosten in de rioolheffing te kunnen meenemen, moet de IBA een gemeentelijke voorziening zijn. Dat is het geval als de gemeente, blijkens het GRP, de IBA beheert. Uit de opbrengst van de gemeentelijke rioolheffing mag de aanleg, het beheer en onderhoud van IBA's bekostigd worden.


Zie op de website van de Helpdesk Water