Wat is een ZZS?
Hoe weet u dat u te maken heeft met een Zeer Zorgwekkende Stof? Nu bestaan er bestaan diverse lijsten met stoffen die een ernstig risico voor de volksgezondheid vormen. In het verleden moesten gebruikers de lijsten doorlopen. Deze lijsten vloeien voort uit Europese verplichtingen en internationale afspraken zoals de GHS-Verordening, de POP-Verordening, de REACH-Verordening, de Kaderrichtlijn Water en het OSPAR-Verdrag (op 22 september 1992 te Parijs tot stand gekomen Verdrag inzake de bescherming van het mariene milieu in het noodoos-telijk deel van de Atlantische Oceaan (Trb. 1993, 16)). De verscheidenheid aan lijsten gaf veel onduidelijkheid. De aanpak van ZZS maakt hier een eind aan.
Wanneer weet men dat er sprake is van een ZZS?
Voor producenten van stoffen wordt meer inzicht verwacht dan van gebruikers van stoffen. Gewone gebruikers van stoffen krijgen een veiligheidsinformatieblad (VIB). Op dit blad staat een CAS-nummer. Dat CAS-nummer bestaat omwille van de naamgeving van chemische stoffen: men gebruikt vaak verschillende namen voor dezelfde chemische stof. Het CAS-nummer staat in het veiligheidsinformatieblad (VIB) in het hoofdstuk Samenstelling / Informatie over de samenstellende delen. Als het vermelde CAS-nummer op de ZZS-lijst voorkomt heeft men te maken met ZZS.
Voor 2016 werden hierover drie vragen gesteld. Namelijk de vraag of sprake was van een:
- zwarte lijst
- carcinogeen
- mutageen
Vanaf 2016 is in de eerste plaats de vraag of een stof voorkomt op de ZZS-lijst. Deze lijst dekt min of meer dezelfde lading. Omdat de stoffen in één lijst staan is het overzichtelijker. Via het CAS-nummer lukt het ook sneller om te weten of de stof op de lijst voorkomt en dus volgens de ABM extra inspanning nodig is.
NB: een stof die níet op de lijst voorkomt kan tóch een ZZS zijn als deze aan de Criteria van het RIVM voldoet. Het zoeken in de lijst is dus niet in alle gevallen voldoende om te concluderen of een stof een ZZS is.
In Nederland was altijd de zwarte lijst van 132 stoffen van kracht in de vergunningverlening. Lozingen van die stoffen moesten volgens de bepalen Best Beschikbare Technieken (BBT) worden tegengehouden. In die lijst stond een aantal prioritaire stoffen waarvoor toen emissiegrenswaarden waren vastgesteld in EU-verband. Die stoffen zijn allemaal overgenomen in de prioritaire stoffenlijst van de Kaderrichtlijn Water (KRW).
Er was een lijst met overige stoffen die in Nederland ook als zwarte lijststoffen werden beschouwd. Details en toelichting over de oorspronkelijke lijst is terug te lezen in het handboek wvo-vergunningverlening (pdf, 14 MB) van de Commissie Integraal Waterbeheer. In de bijlagen is de detailinformatie opgenomen en de lijst zelf.
Is de zwarte lijst formeel ingetrokken?
Feitelijk zijn de prioritaire stoffen met emissiegrenswaarden allemaal overgenomen in de KRW. Artikel 22 lid 2 geeft aan dat in 2013 de zwarte lijst formeel is ingetrokken. In de praktijk wordt er nooit meer gebruik van gemaakt.
Een groot aantal stoffen van de oude lijst staat nu op Zeer Zorgwekkende Stoffen maar niet allemaal. Deze overige stoffen worden beoordeeld en behandeld volgens de randvoorwaarden van de Algemene Beoordelings Methodiek (ABM, actuele versie bij IPLO). De lijst van 132 zwarte lijststoffen is min of meer geruisloos verdwenen en overgegaan in de KRW prioritaire stoffenlijst in combinatie met de toepassing van de ABM. Daarmee is de zwarte lijst niet meer van toepassing.