Flexibele koppeling RO en luchtkwaliteit

Wat wordt bedoeld met de 'flexibele koppeling' tussen ruimtelijke ordening en luchtkwaliteitsnormen?

Nederland heeft in de wetgeving ruimtelijke ordening en de normen voor luchtkwaliteit aan elkaar gekoppeld. Nederland betrekt al sinds jaar en dag álle relevante belangen (dus ook die van het milieu) bij ruimtelijke besluiten. Dit uitgangspunt van een 'goede ruimtelijke ordening' staat in de Wet ruimtelijke ordening. De Europese Unie schrijft zo'n koppeling niet voor. En volgens critici stagneert die koppeling de uitvoering van ruimtelijke plannen.

In 2007 zijn de luchtkwaliteitsregels in Nederland flink gewijzigd. Bij de voorbereidingen daarvan bekeek het voormalige ministerie van VROM de gevolgen van een eventuele 'ontkoppeling'. De juridische en procedurele risico's van volledige ontkoppeling bleken te groot. Want als de wetgever zelf géén relatie legt tussen ruimtelijke besluit­vorming en luchtkwaliteit, bestaat de kans dat de bestuursrechter dat alsnog doet. Dan moeten de ruimtelijke besluiten worden getoetst aan de Europese normen (grenswaarden). Daarmee zou Nederland 'op slot' blijven, en luchtverontreiniging een belemmering blijven voor ruimtelijke ontwikkelingen.
Daarom heeft de wetgever voor luchtkwaliteit gekozen voor een 'flexibele koppeling' met:

• gebiedsgerichte programma's
  Overheden in gebieden die niet voldoen aan de Europese normen voor luchtkwaliteit, kunnen een gebiedsgericht programma opzetten. Alle bouwprojecten in dat gebied mogen doorgaan, als maar maatregelen worden genomen om de luchtkwaliteit in het hele gebied op z'n minst gelijk te houden. De verschillende gebiedsgerichte programma's zijn samengevoegd in het Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit (NSL).
• de term 'in betekenende mate'
  Alleen ruimtelijke projecten die in betekenende mate (IBM) de luchtkwaliteit verslechteren worden (via het NSL) getoetst aan de Europese normen voor luchtkwaliteit. Het gaat hierbij om grote projecten. In feite verdeelt de term 'in betekenende mate' projecten in kleine en grote ruimtelijke projecten. In Nederland zijn meer dan 5000 ruimtelijke projecten. Het overgrote deel daarvan verslechtert de luchtkwaliteit 'niet in betekenende mate' (NIBM).