Toelichting stappenplan beoordeling procesgeïntegreerde maatregelen

Toepassingsgebied stappenplan beoordeling procesgeïntegreerde maatregelen

Het stappenplan is van toepassing op situaties waarbij er sprake is van investeringen in nieuwe maatregelen. Als er in een bestaande situatie geen veranderingen zijn voorzien is dit stappenplan niet van toepassing.

Dit stappenplan is alleen van toepassing op situaties waarin de omvang van de inspanning die nodig is om het stappenplan geheel te doorlopen in een redelijke verhouding staat tot de omvang van de investeringen. In eenvoudige gevallen kan worden volstaan met een kwalitatieve benadering of met het doorlopen van enkele stappen.

In eenvoudige gevallen is de kosteneffectiviteit ook een optie voor vergelijking tussen mogelijke maatregelen.

Onderzoeksinspanning

Om deze stapsgewijze aanpak geheel te doorlopen is een aanzienlijke onderzoeksinspanning nodig. Er moet veel informatie worden verzameld, beoordeeld en verwerkt. Vaak zal hiervoor externe deskundigheid ingehuurd moeten worden. Een dergelijke inspanning loont alleen als het gaat om grote investeringen in maatregelen en om wezenlijke verschillen in milieueffecten.

Als het gaat om een beperkte investering of een klein verschil in milieueffect tussen de alternatieven is het meestal niet lonend om een uitgebreid onderzoek te doen. In een dergelijk geval kan het stappenplan bijvoorbeeld een hulpmiddel zijn om een probleem in kaart te brengen. Het bevoegd gezag beoordeelt de situatie daarna met beperkte informatie alleen kwalitatief. Meestal is het vooral van belang dat het bedrijf enkele alternatieve oplossingen benoemt die kunnen worden vergeleken. Een beperkte, kwalitatieve vergelijking kan dan voldoende zijn om tot een oordeel te komen.

Voldoen emissies na installatie of maatregelen aan emissiegrenswaarden van Activiteitenbesluit?

Bij het toetsen van de emissies naar de lucht aan de emissiegrenswaarden uit het Activiteitenbesluit zijn twee situaties mogelijk:

  • De emissies van de procesgeïntegreerde maatregel voldoet aan de emissiegrenswaarden. Verdere toetsing is niet nodig. Het bevoegd gezag keurt het initiatief goed.
  • De emissies van de procesgeïntegreerde maatregelen voldoen niet aan de emissiegrenswaarden. Er wordt in dat geval gekeken naar mogelijke alternatieve oplossingen.

Beschrijven alternatieven

Het bedrijf levert alternatieven aan als de emissies hoger zijn dan de emissiegrenswaarden uit het Activiteitenbesluit. Uit onderzoek blijkt dat het hanteren van meerdere alternatieve oplossingen leidt tot een betere beoordeling van de situatie. Het is van belang dat er minstens één en bij voorkeur enkele alternatieven bekend zijn.

Van deze alternatieven moet er minstens één maatregel zijn op basis van gebruikelijke nageschakelde technieken, die in vergelijkbare situaties zijn toegepast. Daarnaast heeft het de voorkeur dat het bedrijf ook een andere procesgeïntegreerde maatregel beschrijft die leidt tot lagere emissies.

Bij het beschrijven van de maatregelen is informatie over allerlei gevolgen van de maatregel van belang. Het gaat dan om effecten op de compartimenten bodem, water, lucht, afval, energiegebruik, veiligheid, geluid, geur. Daarnaast gaat het om de gevolgen voor arbeidsomstandigheden, de inpasbaarheid in het productieproces, effecten in de keten (op grondstoffen, hulpstoffen, product en afvalstadium) productkwaliteit, enzovoort. Ook is informatie nodig over de kosten.

Vaststellen voorwaarden

Het bevoegd gezag bepaalt de voorwaarden voor toetsing van de milieueffecten van maatregelen. De voorwaarden kunnen een gevolg zijn van lokaal beleid, bijvoorbeeld bestemmingsplannen, of van landelijk beleid, bijvoorbeeld eisen aan luchtkwaliteit. Belangrijk is dat de voorwaarden aangeven waaraan de toe te passen maatregelen moeten voldoen. Voorbeelden van voorwaarden zijn:

  • beperkingen door de bedrijfsvoering
  • wettelijke grenzen, beleidsmatige grenzen (zoals bestemmingsplannen)
  • lokale milieuvereisten (verstoring door geluid, geur, veiligheid)
  • keuze van te beschouwen deel van de productieketen
  • keuze van te beschouwen bovenlokale milieueffecten
  • niveau van de Beste Beschikbare Technieken
  • financiële grenzen

Voldoen alternatieven aan generieke voorwaarden?

Het bevoegd gezag toets vervolgens de beschreven alternatieven aan de voorwaarden. Kan een mogelijke maatregel niet voldoen aan de voorwaarden dan wijst het bevoegd gezag dit alternatief af. Anders moet het alternatief zo worden aangepast dat deze wel kan voldoen aan de voorwaarden.

Vaststellen voorwaarden bij specifieke situatie

Er kunnen naast de generieke voorwaarden nog specifieke voorwaarden zijn voor de integrale afweging of bijzondere redenen voor de keuze voor bepaalde alternatieven. Hierbij kan worden gedacht aan specifiek lokaal beleid of de mogelijkheden voor compensatie van bepaalde effecten, bijvoorbeeld door het clusteren van voorzieningen, zoals water of energie.

Keuze methode voor integrale afweging

Er zijn verschillende methoden beschikbaar voor het uitvoeren van een integrale afweging. In zijn algemeenheid is er niet één methode als meest geschikt aan te wijzen. Elke methode heeft zijn eigen voordelen. Het hangt af van de situatie, de beschikbare gegevens en de doelen van de afweging welke methode het meest geschikt is.

De volgende vier methoden worden in elk geval in dit kader goed toepasbaar gevonden:

De CE schaduwprijzen methode brengt ook de kosten in beeld. Dit is niet het geval bij de VNCI methode, Pré eco indicator 99 en de CML methode. Deze methoden vergelijken de milieueffecten volgens een bepaalde weging zonder de kosten in beeld te brengen.

Het Europese referentiedocument over Economics and Cross Media Effects geeft ook informatie over verschillende manieren om de relatieve bijdragen van emissies naar verschillende milieucompartimenten in onderlinge samenhang te beoordelen.

Uitvoeren van de generieke integrale afweging

Het uitvoeren omvat drie stappen:

  1. Informatieverzameling. Voor de integrale afweging zijn kwantitatieve gegevens nodig over de veranderingen in het productieproces en over de potentiële milieueffecten. Veel informatie zal al bekend zijn uit de inventarisatieronde.
  2. Opstellen ingreeptabel. De ingreeptabel bevat een lijst met de aard en de omvang van alle ingrepen die met de maatregel samenhangen.
  3. Berekenen potentiële milieueffecten. De gekozen methode bepaalt de berekening en score van de potentiële milieueffecten. Dit leidt per alternatief tot een integrale eindscore voor de milieubelasting.

Resultaat toetsen aan algemene en specifieke voorwaarden

De resultaten van de systematische beoordeling moet het bevoegd gezag eventueel nog toetsen aan de voorwaarden. De integrale afweging is uitgevoerd op een generiek niveau. Dat wil zeggen voor een algemene situatie. Die algemene afweging moet het bevoegd gezag nog vertalen naar het oordeel voor de specifieke situatie. Dit gebeurt door te toetsen aan de voorwaarden die eerder zijn bepaald. Het resultaat is een oordeel over de specifieke integrale afweging.

Is extra emissies van maatregelen aanvaardbaar?

Het bevoegd gezag bepaalt op basis van de voorgaande analyse of de procesgeïntegreerde maatregel aanvaardbaar is. Mogelijk is de extra emissies naar de lucht veroorzaakt door de procesgeïntegreerde maatregelen niet aanvaardbaar in vergelijking met de gevolgen van nageschakelde technieken. In dat geval moet het bedrijf gewoon voldoen aan de emissiegrenswaarden uit het Activiteitenbesluit.

Concludeert het bevoegd gezag dat de extra emissies wel aanvaardbaar zijn, dan kan het bevoegd gezag gemotiveerd afwijken van de emissiegrenswaarden uit het Activiteitenbesluit. Hierbij toets het bevoegd gezag wel of de afwijkende maatregelen voldoen aan BBT.

Voldoet resultaat aan BBT?

Afwijken van de emissiegrenswaarden uit het Activiteitenbesluit is alleen mogelijk als de maatregelen die het bedrijf treft voldoen aan BBT. Hierbij kunnen eventuele andere aspecten een rol spelen die in eerste instantie buiten de afweging zijn gebleven. Eén van die aspecten is de kosteneffectiviteit.

Maatregelen toestaan en afwijken van emissiegrenswaarden uit Activiteitenbesluit

Het bevoegd gezag bepaalt hoe ze de maatregelen en de emissieniveaus op een handhaafbare manier in een maatwerkbesluit opnemen. Het bevoegd gezag motiveert waarom afwijking van de emissiegrenswaarden uit het Activiteitenbesluit nodig is. Uit de motivatie blijkt dat de getroffen maatregelen voldoen aan BBT.