Gezondheid
Fijnstof komt via inademing in de longen terecht. Daardoor kan het gezondheidseffecten veroorzaken. Hierbij gaat het dan in eerste instantie om effecten op de luchtwegen. Uit onderzoek blijkt dat er ook effecten op andere lichaamsdelen zijn, zoals het hart- en vaatstelsel. Voor fijnstof is geen veilige concentratie aangetoond. Elke concentratieverlaging leidt daarom tot verbetering van de gezondheid.
De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) adviseerde in 2021 om te streven naar een waarde van 5 μg/m3 voor PM2.5. Dat ligt dus ver beneden de Europese grenswaarde van 25 µg/m3.
De gezondheidseffecten van fijnstof kunnen kortdurend en langdurend zijn:
- Sommige gezondheidseffecten zijn er direct na een tijdelijke verhoging van de concentraties tijdens 1 of enkele dagen. Het gaat dan om de directe (acute) blootstelling.
- Daarnaast kunnen er effecten zijn door langdurige blootstelling aan relatief lage concentraties. Dit wordt voortdurende of chronische blootstelling genoemd.
In 2015 heeft het RIVM een overzicht gepubliceerd van effecten van (vooral) PM2.5 op de gezondheid: Luchtkwaliteit en gezondheidswinst.
Roet
Veel gezondheidseffecten van fijnstof (PM10 of PM2,5) worden veroorzaakt door het fijnere roet. Deze gezondheidseffecten zijn divers. Het gaat bijvoorbeeld om een verhoogd risico op:
- bloeddrukverhoging
- hartritmestoornissen en hartinfarcten
- longziekten zoals astma en COPD
Hieronder vindt u enkele verwijzingen, die de effecten van roet op de gezondheid uitgebreid beschrijven:
- Video-presentatie van hoogleraar Bert Brunekreef (Universiteit Utrecht) over fijnstof, roet en gezondheid (2015)
- Wereldgezondheidsorganisatie (WHO), 2012: Health effects of black carbon.
- Ook het Amerikaanse Environmental Protection Agency (EPA) heeft uitgebreid onderzoek gedaan naar roet. In 2012 verscheen het rapport Report to Congress on Black Carbon.
- In 2011 publiceerde TNO het rapport: Onderzoek naar het effect van verkeersmaatregelen op het roetgehalte van fijnstof langs de Pleijroute (N325). Bijlage 2 'Relatie tussen het roetgehalte van fijnstof en gezondheid' bevat een interessant overzicht van publicaties.
- De provincie Noord Brabant heeft in 2012 een literatuurstudie laten doen naar het effect van luchtverontreiniging (waaronder roet) op de gezondheid. De studie is uitgevoerd door het Institute for Risk Assessment Sciences (IRAS) van de Universiteit Utrecht.
- Deze presentatie van Nicole Janssen (RIVM) en Gerard Hoek (Universiteit Utrecht) geeft aan wat het verwachte verlies aan levensjaren is door blootstelling aan roet.
Levensverwachting
Voor een gemiddelde persoon geldt dat per microgram blootstelling de levensverwachting afneemt met ongeveer 195 dagen (ruim 6 maanden). Een blootstelling van circa 0,5 microgram per m³ leidt volgens het voornoemde TNO rapport tot een verlies van circa 3 maanden.
Dit hoeft overigens niet te duiden op een lineair verband tussen roetconcentratie en verlies in levensjaren. Daarnaast kunnen, naast de omvang van de blootstelling, ook andere factoren een rol spelen bij het bepalen van dergelijke waarden. Denk bijvoorbeeld aan de bevolkingssamenstelling in het gebied dat een blootstelling kent. Een juiste inschatting van een gezondheidskundig effect van de blootstelling aan een roetconcentratie is maatwerk. Hiervoor is een gezondheidskundig onderzoek of een advies van een toxicoloog nodig.