"Zonder vertrouwen kun je vergeten wat ik zojuist gezegd heb"

"Verkaveling is mensenwerk", steekt Sophie van wal. Voor haar scriptie heeft ze onderzoek gedaan naar de rol van vertrouwen in het proces. Daarbij legt ze de focus op de beginfase. "Het doel van mijn onderzoek was de ontwikkeling van vertrouwen tussen personen, instanties en het proces, en de invloed van verschillende typen vertrouwen op de fasen van stedelijke kavelruil in kaart te brengen. Hoe kan vertrouwen leiden tot een betere samenwerking?" houdt ze de aanwezigen voor. Een schema laat duidelijk zien dat vrijwillige ruilverkaveling tot veel gesprekken leidt, overleg en gezamenlijke initiatieven waarbij kosten evenredig verdeeld worden onder de participanten volgens zelf opgestelde regels en principes. Verplichte ruilverkaveling daarentegen zet de verhoudingen eerder op scherp waardoor er meer regels en strakke inkadering nodig zijn.

Conflicten

"Dat hoeft op zich niet slecht te zijn", benadrukt Sophie. "Conflicten tussen mensen zijn niet altijd erg. Het tegen elkaar aan schuren is ook een vorm van polijsten waardoor plannen beter in elkaar gaan passen. Keuzes en interacties beïnvloeden de mogelijkheden voor nu en in de toekomst. Vertrouwen is dynamisch en steeds in beweging." Als metafoor geeft zij het verplaatsen van een boom waarbij eerst de omliggende grond moet worden omgewoeld voordat uiteindelijk de boom kan worden verplaatst. "Zo gaat het ook bij mensen. Soms moet je eerst veel voorwerk doen voor je consensus met elkaar kunt bereiken."

Voor haar scriptie onderzocht Sophie onder andere literatuur over deze materie in binnen- en buitenland. Daarin kwamen enkele punten steeds terug. "Het gevoel van urgentie speelt een grote rol. In hoeverre voelt men het belang van de beslissing? Een tweede punt wat vaak terugkomt zijn conflicten uit het verleden. Die kunnen heel lang door blijven werken. Toen gebeurde er dat en dat, daarom blijf ik nu bij mijn standpunt."

Cruciale rol

Zo'n houding kan een vlot procesverloop enorm in de weg staan. "Het opbouwen en onderhouden van vertrouwen, vooral tussen individuele eigenaren en procesbegeleiders, speelt een cruciale rol in een stedelijke kavelruil. Keuzes en interacties in het verleden beïnvloeden en beperken de mogelijkheden in de toekomst. Vertrouwen is een impliciet onderdeel van het proces", concludeert Sophie Druif. Eén van de mensen die zij voor haar scriptie interviewde vatte het belang in een quote samen: "Zonder vertrouwen kun je alles vergeten wat ik zojuist gezegd heb."

Interactief

Als Sophie het belang van vertrouwen uitgelegd heeft krijgt de zaal twee casussen voorgelegd. In de eerste situatie wordt de verplaatsing van een woonwarenhuis naar een leegstaand pand in de binnenstad geschetst. "Hoe krijg je de ondernemer zover dat hij wil verplaatsen, en is de verplaatsing een oplossing voor het leegstaande pand?" zijn twee van de vragen. Al snel brandt de discussie los waarbij men over het algemeen voor de 'vrijwillige' weg kiest en vooral het persoonlijke aspect onderstreept. "Laat andere winkeliers het vertrouwen over de nieuwe locatie uitspreken" en "Stuur een paar mensen langs om de ondernemer naar zijn bezwaren te vragen en hem te overtuigen van de goede stap", zijn enkele oplossingen die worden aangedragen.

De tweede casus betreft twee groenteboeren die naast elkaar gevestigd zijn. De één wil graag uitbreiden, de ander liever inkrimpen maar door een conflict in het verleden is overleg uitgesloten. Ook hier denkt iedereen direct actief mee. "Laat anderen bemiddelen tussen die twee" is een van de mogelijkheden. Sophie geeft aan dat het helpt om in sommige gevallen de 'pressure-cooker' op het proces te zetten. "Dat helpt om iedereen voor de hele groep te laten denken." Toch lukt dat niet altijd. "Als de twee partijen echt niet met elkaar willen praten dan moet je er verder geen energie insteken. Zie het als een simpele, zakelijke transactie en laat een makelaar beide partijen een zakelijk voorstel doen", reageert één van de aanwezigen.

Conclusie

"Moet vertrouwen een expliciet onderdeel van elk proces zijn?" legt Sophie Druif de aanwezigen voor. "Dat is iets wat we steeds in ons achterhoofd moeten houden. In onze projectplannen, onze cultuur en procedures plannen we zoiets nooit. Zou het helpen en processen versnellen als we dat wel zouden doen?" Deze aanpak kan volgens een van de aanwezigen zeker helpen maar is niet standaard op elke situatie van toepassing. "Soms moet je gewoon een keuze maken."

Artikel geschreven door: Ouwerkerk Tekst & Advies