Voorkeursrecht
Hoe werkt het
Het vestigen van een voorkeursrecht geeft aan de overheid het eerste recht van koop. Besluit een eigenaar tot verkoop dan moet hij de grond eerst aan de overheid aanbieden en kan dus niet direct de grondmarkt op. De overheid beslist of zij de grond al dan niet wil kopen. Met dit instrument verstevigt de overheid haar positie op de grondmarkt en gaat grondspeculatie tegen.
De overheid kan met de grond die zij zo verkrijgt, publieke doelen en ruimtelijke plannen (bestemmingsplan, inpassingsplan of structuurvisie) uitvoeren. Dit gebiedsontwikkelingsinstrument is effectief gebleken in het bereiken van ruimtelijke ordeningsdoelen.
De overheid legt het voorkeursrecht alleen op gronden die volgens het ruimtelijk plan een niet-agrarische bestemming hebben. Ook kan het alleen als het gebruik van de grond afwijkt van de toegedachte bestemming.
Wie past het toe
Een gemeente vestigt een voorkeursrecht, maar ook een provincie of het rijk kan dat doen.
Wettelijk kader
De juridische regeling is te vinden in de Wet voorkeursrecht gemeenten. De wettelijke regeling van het voorkeursrecht startte in 1981.
De procedure
Een voorkeursrecht wordt bij besluit tot (voorlopige) aanwijzing van gronden die daarvoor in aanmerking komen, gevestigd. Bepalingen over de procedure zijn te vinden in de Wet voorkeursrecht gemeenten.
