Belang regelgeving voor beperking luchtemissie

Zeer zorgwekkende stoffen

Zeer Zorgwekkende Stoffen (ZZS) zijnstoffen die gevaarlijk zijn voor mens en milieu. Dit kan zijn omdat ze bijvoorbeeld kankerverwekkend zijn, de voortplanting belemmeren of zich in de voedselketen ophopen. Deze stoffen krijgen daarom voorrang met aanpakken.

Tot de zeer zorgwekkende stoffen behoren:

• Stoffen die zeer gevaarlijk zijn voor de mens, bijvoorbeeld kankerverwekkende stoffen. In Nederland overlijden elk jaar alleen al ongeveer 1000 mensen aan kanker door blootstelling aan stoffen.
• Stoffen die zeer gevaarlijk zijn voor planten en dieren. Zoals stoffen die in de leefomgeving en in de voedselketen opbouwen (bio-accumuleren) en bijna niet afbreken (persistent). Daardoor blijven deze stoffen, die vaak ook nog giftig zijn, lang in de leefomgeving (bijvoorbeeld dioxine).
• Stoffen die op een andere manier zeer gevaarlijk zijn, zoals hormoonverstorende stoffen. Op dergelijke stoffen ligt een verdenking dat zij een verminderde vruchtbaarheid te veroorzaken.

Informatie over de wet- en regelgeving voor zeer zorgwekkende stoffen staat in de handleiding zeer zorgwekkende stoffen.

NEC-stoffen: NO_x, SO₂, NH₃, VOS en fijnstof

Door het terugdringen van NEC-stoffen is het mogelijk verzuring, eutrofiëring en de vorming van ozon te verminderen. Zomersmog (ozon) ontstaat door chemische reacties van VOS en NO_x, onder invloed van zonlicht, in de atmosfeer. Daarnaast kan er in uitzonderlijke situaties ook smog ontstaan bij hoge concentraties fijnstof, NO₂ en SO₂.

Ozon

Blootstelling aan ozon in de buitenlucht kan leiden tot schadelijke effecten op de gezondheid van de mens. Kortdurende blootstelling aan verhoogde ozonconcentraties tijdens perioden met zomersmog staat in verband met toename van luchtwegklachten, verergering van astma en meer medicijngebruik, longfunctiedaling en ontstekingsreacties, meer ziekenhuisopnames en vroegtijdige sterfte.

Herhaalde blootstelling aan ozon leidt mogelijk tot een blijvende verminderde werking van de longen. Onderzoek van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO, 2005) bevestigde dat. Gezondheidskundig onderzoek geeft geen aanleiding om te veronderstellen dat er een drempelwaarde bestaat. Dat wil zeggen: een ozonconcentratie waar beneden geen effecten op de menselijke gezondheid zijn te verwachten. Ook lage concentraties hebben dus mogelijk een nadelig effect.

Vluchtige organische stoffen (VOS)

Het terugdringen van emissies van vluchtige organische stoffen (VOS) is nodig voor het bestrijden van pieken in de concentratie van ozon in de troposfeer. Verder kunnen vluchtige organische stoffen bij hoge concentraties ook een direct effect op de gezondheid hebben. Langdurige blootstelling aan hoge concentraties kan bijvoorbeeld leiden tot beschadiging van het zenuwstelsel. Dit is het Organisch Psychosyndroom, ook bekend als de 'schildersziekte'. Naast deze neurotoxische eigenschappen van VOS zijn er ook bepaalde vluchtige organische stoffen met kankerverwekkende of mutagene eigenschappen.

Voor installaties die veel VOS gebruiken en emitteren gelden specifieke regels. Dit zijn de zogenaamde oplosmiddeleninstallaties. Zie hiervoor ook de Handleiding Oplosmiddeleninstallaties.

Fijnstof en grof stof

Het fijnstof is vooral belangrijk voor de volksgezondheid. De effecten van grof stof bestaan vooral uit de hinder doordat stof neerslaat buiten de inrichting.

Blootstelling aan fijnstof in de buitenlucht te associëren is met een groot scala aan gezondheidseffecten. Epidemiologisch onderzoek toont dat aan. De gezondheidsschade uit zich onder andere in vervroegde sterfte, toename in ziekenhuisspoedopnames voor hart- en luchtwegaandoeningen, luchtwegklachten en functiestoornissen.

Grote stofdeeltjes zijn minder schadelijk omdat de bovenste luchtwegen deze tegen houden. Hoe kleiner de deeltjes zijn, hoe dieper ze in de luchtwegen kunnen doordringen. Fijnstofdeeltjes kunnen al in relatief lage concentraties klachten veroorzaken. Voor fijnstof is er geen concentratie waarbij geen effecten te zien zijn(drempelwaarde).

Broeikasgassen en ozonlaag afbrekende stoffen

Broeikasgassen zijn gassen die door hun aardopwarmingsvermogen in de atmosfeer bijdragen aan het zogenaamde broeikasgaseffect. Hierdoor wordt de aarde steeds warmer. Dit vormt een ernstige bedreiging voor het milieu. De bekendste broeikasgassen zijn CO₂, methaan en HFK's. Daarnaast zijn er nog veel meer stoffen die bijdragen aan het broeikaseffect.

Ook ozonlaagafbrekende stoffen in de atmosfeer vormen een ernstige bedreiging. Net als broeikasgassen dragen zij bij aan een verdere opwarming van de aarde. Daarnaast vormen ozonlaagafbrekende stoffen een bedreiging voor de gezondheid. Deze stoffen zorgen namelijk voor een toename van UV-B-straling. Daardoor neemt de kans op huidkanker en oogaandoeningen zoals staar toe. Ozonlaagafbrekende stoffen bevatten doorgaans chloor of broom. Hieronder vallen bijvoorbeeld CFK's, HCFK's, koolstoftetrachloride en methylbromide.

Zie voor meer informatie de webpagina over de wet- en regelgeving voor deze stoffen.

Geur

Geur kan verschillende gezondheidseffecten veroorzaken: (ernstige) hinder, stres gerelateerde lichamelijke gezondheidsklachten en verstoring van gedrag en activiteiten (Smeets & Fast, 2006).

Zie voor meer informatie de handleiding geur.

Overige schadelijke stoffen

Behalve de hier boven genoemde stoffen kan een bedrijf ook andere stoffen uitstoten. Ook deze stoffen kunnen schadelijk zijn voor mens en milieu. Een voorbeeld hiervan is fluoride, die bij hogere concentraties schade aan gewassen of bepaalde dieren kan veroorzaken.

Het is niet mogelijk om van alle stoffen hier de gezondheids- en milieu-effecten te noemen. Toch geldt ook voor deze stoffen de verplichting om emissies terug te dringen. Dit om mens- en milieu te beschermen. Het bedrijf moet de Beste Beschikbare Technieken (BBT) toepassen om een hoog beschermingsniveau te bereiken.