Buisleidingen

Handboek buisleiding in bestemmingsplannen

Handboek buisleiding in bestemmingsplannen (pdf, 2.8 MB) is recent in opdracht van het ministerie van Infrastructuur en Milieu herzien. Deze versie is opgesteld door Antea, met inbreng van vele externe partijen zoals de Kennistafel buisleidingen.

De vorige versie van het handboek dateert uit 2010. In de nieuwe update 2016 zijn de latere uitwerkingen voor buisleidingen zoals:

• Bevb
• Revb
• Handleiding risicoberekeningen Bevb
• Barro
• en de voortschrijdende inzichten meegenomen

Nieuw zijn onderwerpen als leidingsstroken en windturbines in relatie tot buisleidingen. Ook zijn sommige stukken aangepast en verduidelijkt. De leesbaarheid is sterk vergroot.

Het Handboek is te gebruiken door:

• bestemmingsplantoetsers
• de leidingexploitanten
• adviseurs bij de veiligheidsregio's
• omgevingsdiensten en
• alle gebruikers van de ruimte nabij een buisleiding

Structuurvisie buisleidingen

De Structuurvisie Buisleidingen (pdf, 9.1 MB) is een visie van het Rijk waarmee het Rijk voor de komende 20 tot 30 jaar ruimte wil reserveren in Nederland voor toekomstige buisleidingen voor gevaarlijke stoffen. Het gaat daarbij om ondergrondse buisleidingen voor het transport van aardgas, olieproducten en chemicaliën, die provinciegrens- en vaak ook landgrensoverschrijdend zijn. In de Structuurvisie wordt een hoofdstructuur van verbindingen aangegeven waarlangs ruimte moet worden vrijgehouden, om ook in de toekomst een ongehinderde doorgang van buisleidingtransport van nationaal belang mogelijk te maken.

De Structuurvisie Buisleidingen is het vervolg op het Structuurschema Buisleidingen uit 1985.

Besluit algemene regels ruimtelijke ordening (Barro) en Regeling algemene regels ruimtelijke ordening (Rarro)

De juridische doorwerking van de Structuurvisie is opgenomen in het Barro en Rarro. In het Barro  (Titel 2.9. Buisleidingen van nationaal belang voor het vervoer van gevaarlijke stoffen) is de verplichting opgenomen om bij de opstelling of aanpassing van bestemmingsplannen of inpassingsplannen stroken vrij te houden voor de buisleidingen. Het gaat hierbij om vrijwaren en niet om bestemmen.

In het Rarro (Paragraaf 4. Voorkeurstracés buisleidingen van nationaal belang voor het vervoer van gevaarlijke stoffen) zijn de voorkeurstracés voor buisleidingen opgenomen. Gemeenten die te maken hebben met leidingsstroken zijn verplicht om bij het wijzigen van bestemmingsplannen rekening te houden met toekomstige leidingen op hun grondgebied en moeten voor komen dat er nieuwe belemmeringen ontstaan.

In het Barro is aangegeven dat aan weerszijden van de voorkeurstracés een zoekgebied geldt van 250 meter. Daarbinnen kan de gemeente de exacte ligging van het buisleidingen tracé bepalen. Mits het tracé aansluit op het voorkeurstracé bij de naastliggende gemeenten en het tracé dezelfde breedte heeft als de breedte van het grootste deel van het tracé.

Besluit EV buisleidingen

Het Besluit externe veiligheid buisleidingen (Bevb) regelt de taken en verantwoordelijkheden van de leidingexploitant en de gemeenten.

In het Handboek buisleidingen in bestemmingsplannen (pdf, 2.8 MB) staat praktische informatie en voorbeelden voor het opnemen van buisleidingen met gevaarlijke stoffen in bestemmingsplannen.

De belangrijkste plichten voor de gemeente die een bestemmingsplan opstelt zijn:

• Ruimtelijke reservering opnemen voor plaatsgebonden risico (PR) en verantwoording van groepsrisico (GR). Binnen de PR 10^-6 risicocontour mogen geen kwetsbare objecten aanwezig zijn en zo mogelijk ook geen beperkt kwetsbare objecten. Het verwachte aantal aanwezigen binnen het invloedsgebied van de buisleiding moet worden verantwoord. Dat invloedsgebied reikt bij brandbare vloeistoffen tot net buiten de 10^-6 contour, voor leidingen met aardgas en chemicaliën moet dat per geval berekend worden.
• Ruimtelijke reservering opnemen voor de belemmeringenstrook met aanlegvergunningenstelsel: de voor onderhoud gereserveerde ruimte bedraagt ten minste 5 meter aan beide zijden van de leiding.
• De ruimtelijke reserveringen zijn binnen 5 jaar verwerkt in bestemmingsplannen.

De belangrijkste plichten voor de exploitant van de buisleiding met gevaarlijke stoffen zijn:

• Algemene zorgplicht in acht nemen ter voorkoming van ongewone voorvallen.
• Leidingen aanleggen volgens de constructie eisen van de NEN 3650.
• Veiligheidsmanagementsysteem opstellen volgens de NTA 8000.
• Sanering uitvoeren binnen 3 jaar als een kwetsbaar object binnen de PR 10-6 contour ligt.

Regeling EV buisleidingen

In de bijbehorende Regeling externe veiligheid buisleidingen (Revb) zijn opgenomen: de aanwijzing van buisleidingen, de risicoafstanden en de rekenmethodiek.

De regeling bevat de rekenmethodieken voor hogedruk aardgasleidingen, voor buisleidingen met aardolieproducten en voor chemicaliënleidingen. De rekenmethodiek voor chemicaliënleidingen is per 1 juli 2014 aan de regeling toegevoegd. Samen vormen deze rekenmethodieken de Handleiding risicoberekeningen Bevb, versie 2.0. In deze handleiding staat alle technische en inhoudelijke informatie die nodig is om het plaatsgebonden risico en het groepsrisico te bepalen.

Voor buisleidingen met aardolieproducten en voor chemicaliënleidingen zijn als genoemd per 1 juli 2014 risicobeperkende maatregelen in de regeling opgenomen. De bij die wijziging horende accorderingsbrief van het Ministerie van Infrastructuur en Milieu schetst het afwegingskader rond de waardering van deze aanvullende maatregelen.

• Met de Handleiding risicoberekeningen Bevb (Module B) en het rekenpakket CAROLA kunnen het plaatsgebonden risico en het groepsrisico voor ondergrondse hoge druk aardgasleidingen worden berekend.
• Met de Handleiding risicoberekeningen Bevb (Module C) en het rekenpakket SAFETI-NL kunnen het plaatsgebonden risico en het groepsrisico voor ondergrondse buisleidingen met aardolieproducten worden berekend. Per 1 juli 2014 is het Revb (Regeling externe veiligheid buisleidingen) herzien en maken risicobeperkende maatregelen onderdeel uit van Module C.
• Met de Handleiding risicoberekeningen Bevb (Module D) en het rekenpakket SAFETI-NL kan het plaatsgebonden risico en het groepsrisico voor ondergrondse chemicaliënleidingen worden berekend.

De helpdesk externe veiligheid van het RIVM beantwoordt vragen over deze handleidingen.

Archief regelgeving

• De oude circulaire Zonering langs hogedruk aardgastransportleidingen (pdf, 62 kB) (1984).
• De oude circulaire Bekendmaking van beleid ten behoeve van de zonering langs transportleidingen voor brandbare vloeistoffen van de K1-, K2-, K3 categorie (pdf, 917 kB) (1991).
• Vragen en antwoorden over buisleidingen (pdf, 238 kB) (2007) naar aanleiding van VROM voorlichtingsbijeenkomsten.
• Brief aan de Tweede Kamer (pdf, 24 kB) (juni 2009) waarin minister Cramer het ontwerp-Bevb aankondigt en toelicht.
• Brief aan gemeenten en provincies (pdf, 108 kB) (september 2009), waarin minister Cramer vooruitlopend op de inwerkingtreding van het Bevb adviseert om bij ruimtelijke plannen al zoveel mogelijk rekening te houden met de normen uit het Bevb. Dit past binnen 'een goede ruimtelijke ordening'
• Beantwoording kamervragen (pdf, 43 kB) (november 2009) die zijn gesteld naar aanleiding van het ontwerp-Bevb en de toelichting aan de Tweede Kamer (pdf, 42 kB) (maart 2010) over de uitkomst van gesprekken met de Gasunie en het Havenbedrijf Rotterdam.
• de beleidsbrief (pdf, 192 kB) (6 maart 2014) over "aanvullende mitigerende maatregelen buisleidingen". Bijlage 1 bij de beleidsbrief met de regeling "tijdelijke uitzondering voor buisleidingen voor aardolieproducten" en bijlage 2 (pdf, 160 kB) bij deze brief met: Samenvatting aanvullende maatregelen buisleidingen met aardolieproducten of andere chemische stoffen.
• In vervolg op de beleidsbrief is op 28 maart 2014 de maatregelenbrief verstuurd aan RIVM ter verwerking in de handleiding rekenmethodiek Bevb. De uitwerking van deze "aanvullende mitigerende maatregelen voor buisleidingen" is weergegeven in bijlage 1. Bijlage 2 bij deze brief bevat de motivatie en verantwoording.
• Structuurschema Buisleidingen (1985).
• Rapport Samen voor de buis (pdf, 204 kB) (2004) van de commissie-Enthoven over de verantwoordelijkheden in het buisleidingenbeleid.

Meer informatie over buisleidingen

• Relevant website, kennistafel buisleidingen met antwoorden op veelgestelde vragen, cases en tips. Zie ook het Informatieblad Kennistafel buisleidingen (pdf, 81 kB) (mei 2007).
• Structuurvisie buisleidingen op Rijksoverheid website (wetsinformatie: dossiernummer 33473).
• Informatie over het Concernloket, dat werkt al als intermediair tussen overheidsinstanties en grote concerns, zoals de Gasunie.